Dit citaat uit het boek ‘Het Design van Onderwijssystemen‘ (september 2024) van Pieter Sprangers, doet ons nadenken over de actuele uitdagingen van onderwijs in relatie tot de manier waarop we ons onderwijs vorm geven.
De centrale vraag in het boek is: “Hoe kunnen we onderwijssystemen (her)ontwerpen om de meest productieve manier van leren te stimuleren en de grootst mogelijke leerwinst te behalen?” Pieter Sprangers gaat aan de slag met onderwijsdesignonderzoek om systemische doorbraken te realiseren die een antwoord bieden op (actuele) onderwijsuitdagingen.
Het model dat in het boek wordt voorgesteld, geeft houvast om problemen diepgaander te begrijpen en is een hulpmiddel om op een andere manier te leren omgaan met die problemen (zie ook: “The obstacle is the way” – Ryan Holiday). Via systemische ingrepen wordt ‘de complexe puinhoop van problemen ontbonden’. Het proces van (her)ontwerp start altijd vanuit een nood die door het schoolteam wordt ervaren en grijpt in op één of meerdere dimensies van het model (oa cultuur, context, relaties, mentale modellen, tijd,…).
De vele praktijkvoorbeelden in het boek (vooral uit het hoger onderwijs), illustreren hoe zo’n redesign-proces kan verlopen (bv. nomadisch leren, bewegend leren, vakleraren in het basisonderwijs, bore-out bij leerlingen,…).
Pieter Sprangers houdt een pleidooi voor onderwijssystemen (niet te groot, niet te klein) die goed verankerd zijn binnen de lokale gemeenschap én die gepersonaliseerde leerervaringen bieden. Hij pleit voor compacte lerende schoolteams die samen met de lokale schoolgemeenschap het (her)ontwerp van hun school in eigen handen nemen.
Het boek ‘design van onderwijssystemen’ is een oproep tot actie om vaste onderwijssystemen te doorbreken en zo de kwaliteit van onderwijs te verbeteren. Ook voor Brusselse scholen die met heel wat uitdagingen te kampen hebben, kunnen meer systemische ingrepen/transformaties een mogelijk antwoord bieden (zie ook: Aan de slag met de nieuwe personeelssituatie in het Brussels onderwijs). Verschillende Brusselse scholen werken vandaag reeds aan dergelijke transformaties…
Tot slot wil ik dit citaat uit het boek meegeven, dat ook één van de krachten is in de begeleidingsaanpak van het Onderwijscentrum Brussel (“nabijheid”):
Er wordt genoeg gesproken ‘over onderwijs’ door vele tussenlagen, maar de steun voor veldwerkers, zoals schoolleiders of leraren met skin in the game, schiet vaak tekort.
Urban Education 
2 gedachten over ““Is er echt een lerarentekort of hebben we ons zo georganiseerd dat we nu de facto een lerarentekort hebben?” (leestip)”