Taalbewustzijn, straat- en jongerentaal

In het Levende Talenmagazine van januari 2024 staat een artikel over straattaal bij jongeren (‘Leerlingen taalbewuster maken met straattaal’), gebaseerd op onderzoek van Khalid Mourigh in Nederland. Ook al is de (taal)context in Brussel heel verschillend, toch zijn de inzichten en onderliggende mechanismen over straat- en jongerentaal niet zo anders…

Straat- en jongerentaal ontstaat (en ontstond) vaak vanuit het zoeken naar een geheimtaal, maar hangt ook altijd samen met zich afzetten tegen normen enerzijds en het zoeken naar een nieuwe of eigen identiteit anderzijds.

Enkele kenmerken:

creatief woordgebruik (spelen met talen en creëren van nieuwe termen);
gebruik van omkeringen (heel erg aanwezig in het Frans ‘verlan’, bv. Meuf voor femme);
veel ontleningen uit andere talen (zowel uit thuis- of herkomsttalen als het Engels);
invloed van taalgebruik van influencers (overname van woorden en uitdrukkingen van populaire influencers);
creatief met accenten en grammatica (met eigen taalregels en veel ‘onjuist’ gebruik van lidwoorden, voorzetsels en voornaamwoorden);
…

Eén ding hebben al die jongeren- en straattalen gemeen: allemaal zetten ze zich af tegen de heersende (taal)normen.

Straat- en jongerentaal heeft invloed op de standaardtaal maar leidt niet noodzakelijk tot taalverloedering. Toch is Mourigh bezorgd voor sommige groepen: “Voor sommige groepen kan straattaalgebruik schadelijk zijn bij hun taalontwikkeling. Dat geldt voor diegenen voor wie het taalaanbod zwak is. Of het nu het Nederlands is of meerdere andere thuistalen, de taal in hun omgeving moet rijk zijn. Daarbij is het heel belangrijk om met verschillende taalregisters in aanraking te komen. Straattaal heeft korte zinnen, vaak alleen tegenwoordige tijd, weinig bijzinnen, weinig voegwoorden en weinig redeneringen. Hogere registers ontbreken en daarmee staat straattaal veraf van schooltaal. En taal is natuurlijk ook een manier van denken.”

Het leren kennen en begrijpen van straat- en jongerentaal kan een hefboom zijn om taalbewustzijn bij leerlingen te ontwikkelen.

Aanvullend wil ik ook nog even de link maken naar het werk van Iliass El Hadioui over straatcultuur en onderwijs. Lees er hier meer over.