Over meertalig opgroeien in Brussel en talen in ons onderwijs heb ik al vaker geschreven, zie oa deze berichten. Hierbij was de belangrijkste boodschap: vermijd een ‘one size fits all’-approach! Diversiteit van de leerlingenpopulatie vereist een diverse aanpak.
Talen maken deel uit van de dagdagelijkse realiteit van elke Brusselse leerling. De schooltaal, het Nederlands, is maar één van de vele talen in de leefomgeving. Scholen en leraren in Brussel denken daarom in de ontwikkeling van hun taalbeleid na hoe ze de talenrijkdom die de leerlingen meebrengen kunnen inzetten in de leeromgeving.
Het is in de eerste plaats belangrijk om via krachtig taalonderwijs de taalvaardigheid Nederlands van alle leerlingen te versterken. Een doordacht beleid rond andere talen, waaronder de thuistaal, moet in Brussel deel uitmaken van dit krachtig taalonderwijs.
In verschillende publicaties (zie onderaan dit bericht) worden vaak onderstaande elementen naar voren geschoven om andere talen dan de schooltaal te gebruiken in de leeromgeving:
- ondersteunen en stimuleren van meertalig opgroeien: De instromende Brusselse leerling zit vaak al in een taalverwervingsproces van één of meerdere talen. Het is belangrijk dat de school dit erkent, stimuleert en zelfs gebruikt (zie punt 3)! Het zou toch compleet fout zijn om als school een lopend ontwikkelingsproces bij jonge kinderen stop te zetten…
- ondersteunen van de sociaal-emotionele en identiteitsontwikkeling: Eén van de belangrijkste kenmerken van succesvol leerkrachtengedrag is “verbinding maken”. Verbinding maken betekent de leerling kennen en erkennen in zijn/haar eigenheid, met zijn/haar thuiscultuur en thuistaal. Verbinding maken is een klasomgeving creëren waar iedere leerling zich goed voelt, waar er plaats is voor talenten, anders-zijn, jezelf-zijn met je eigen taal en cultuur.
- hefboom voor het leren: Voor heel wat leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel is het Nederlands niet de thuistaal en vraagt het verwerven van de schooltaal extra aandacht. Maar de leerling is geen ongeschreven blad. Hij brengt reeds heel wat kennis en vaardigheden mee naar school, vaak verworven in een andere taal dan de schooltaal. Wat een geluk! De verworven kennis en vaardigheden in de thuistaal, kunnen voor deze leerlingen een krachtig hulpmiddel zijn om de nieuwe taal, het Nederlands, te leren.
- talensensibilisering: De leefomgeving van de Brusselse leerling is altijd meertalig! Zijn toekomstige werkomgeving zal ook meertalig zijn! Het ontwikkelen van kennis, attitudes en vaardigheden ten aanzien van taal en taaldiversiteit, is een basiscompetentie voor iedere burger! Talensensibilisering helpt leerlingen na te denken over taaldiversiteit en bevordert metalinguïstische vaardigheden (oa inzicht in taal, wanneer gebruik ik welke taal, welk taalregister zet ik in,…).
Ondersteunen en stimuleren van meertalig opgroeien vraagt van de leerkracht inzicht en expertise op het vlak van meertalige taalontwikkeling, het functioneel inzetten van thuistalen, metalinguïstische aspecten, status van talen, invloed van omgevingsfactoren,… Leerkrachten moeten de kans krijgen om zich hierin te professionaliseren.
Talen inzetten in de leeromgeving is blijven kiezen voor taalrijk onderwijs: meer en beter Nederlands voor alle leerlingen met ruimte én respect voor de eigen taal en taalcompetenties die ze meebrengen in de klas.
Lees meer over thuistalen in de klas op de website Brussel Vol Taal van het Onderwijscentrum Brussel:
Enkele bronnen:
- Kris Van den Branden. Handboek taalbeleid basisonderwijs/secundair onderwijs. Acco
- Ayse Isçi & Sara Gielen. Meertaligheid, een troef. Abimo
- Mieke Devlieger, Carolien Frijns, Sven Sierens, Koen Van Gorp. Is dit taal van ver of van hier? Acco
- …én heel wat meer info op deze website: http://www.meertaligheid.be/
Urban Education 
Mooi stuk, makes sense! 😉 Ik ben vooral heel erg benieuwd naar de relatie tussen thuistaal-gebruik op school en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Ik kan mij zeker heel goed voorstellen dat dit een positief verband is; maar ik heb hier zelf nog weinig wetenschappelijke studies naar gevonden. Kent u dit soort studies misschien, dan zou ik die namelijk heel graag lezen!
Mooi en interessant, alleen vrees ik dat de meertalige achtergrond zorgt voor achterstand bij de leerlingen in vergelijking met de rest van Vlaanderen, Wallonië…
Terechte bezorgdheid, daarom vraagt onderwijs voor meertalige leerlingengroepen een doordacht taalbeleid! En wat ‘achterstand’ betreft, zie ook… https://www.oneworld.nl/movement/taalachterstand-is-een-stigmatiserend-woord/
Hi, andre uit holland. Eindelijk gaat de jeugd in Brussel perfect Nederland kennen! Of niet ??
Soms zit ik te fantaseren, dat een groep allochtone jongeren een oudere Franstalige Brusselaar die aan het tuinieren is, in het Nederlands vraagt: meneer waarom praat u geen Nederlands met mijn? De tuin man wordt na een tijdje boos en rent achter je jongens aan.