In opdracht van het departement Onderwijs & Vorming van de Vlaamse Overheid, ontwikkelden onderzoekers Prof. Dr. Elke Struyf, Prof. Dr. Karine Verschueren en Dr. Aster Van Mieghem een instrument om effectiviteit van onderwijsondersteuning in kaart te brengen (2022). Met dit instrument kan je (1) de onderwijsbegeleider versterken en de begeleiding optimaliseren (individueel en lokaal) én (2) de interne kwaliteitszorg van de begeleidingsinstantie verder uitbouwen (organisatieniveau en strategisch).
Om de effectiviteit van doelgerichte begeleidingsinterventies in kaart te brengen werd een conceptueel model ontwikkeld. Dit model brengt verschillende inzichten vanuit internationaal onderzoek samen en vertaalt dit naar de Vlaamse onderwijscontext.
Het model vormt de onderbouw voor het instrument, dat uit 3 bevragingsmodules bestaat. De bevraging meet het gepercipieerde effect van de begeleiding.
Module 1: effect van begeleiding
Dit deel van het instrument peilt via open en gesloten vragen naar verschillende evaluatieniveaus: tevredenheid, bruikbaarheid, leereffect, intentie tot gedragsverandering, toepassing in de praktijk, wijzigingen in de organisatie en effect op leerlingen. Enkel de kernvragen bij de eerste 4 evaluatieniveaus moeten standaard afgenomen worden (= 4 gesloten vragen). Verder zijn er in dit deel nog 25 optionele bijvragen.
Enkele voorbeelden: Mijn professionele houding is versterkt dankzij deze begeleiding (leereffect); Geef een voorbeeld van hoe je anders bent gaan werken als gevolg van de begeleiding (toepassing in de praktijk); Ik ben tevreden over de mogelijkheid tot eigen inbreng (tevredenheid).
Module 2: ondersteunende en belemmerende factoren
Via deze vragen worden een aantal contextfactoren in kaart gebracht. Via 9 gesloten vragen kunnen de leraren aangeven wat er belemmerend en ondersteunend werkt om het geleerde toe te passen in de praktijk.
Enkele voorbeelden: Er gebeurt momenteel (te) veel op mijn werk om wat ik geleerd heb uit te proberen in mijn praktijk; Ik kan bij mijn collega’s terecht wanneer ik problemen ondervind bij het toepassen van het geleerde in mijn praktijk.
Module 3: kenmerken van de begeleiding
Aan de hand van 29 gesloten vragen worden 10 kenmerken van begeleiding geanalyseerd: kwaliteit van de begeleider, focus op relevante inhoud, focus op toepassing in de praktijk, coherentie, evidence-informed, eigenaarschap, duur, collectieve participatie, inbedding in de dagelijkse werkomgeving, actief leren.
Enkele voorbeelden: De begeleiding sluit aan bij mijn dagelijkse praktijk (focus op relevante inhoud); Tijdens de begeleiding ben ik met mijn collega’s tot gedeelde inzichten gekomen (collectieve participatie); Er werden kritische vragen gesteld die me deden reflecteren (actief leren).
Het instrument kijkt breed naar de verschillende aspecten van begeleiding en is makkelijk af te nemen (ongeacht de begeleidingsactiviteit: éénmalige vorming tot meerjarig traject). Het kan bovendien flexibel en op maat ingezet worden. Als je enkel de 4 kernvragen afneemt, dan neemt het slechts 1 minuut in beslag. Bij een volledige afname van de 3 modules moet je een tiental minuten rekenen. Zoals elke instrument, biedt ook dit instrument slechts een partieel beeld van de begeleiding. Het is daarom belangrijk om ook andere informatiebronnen te koppelen aan de analyse.
De materialen:
Lees meer:
- In het Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid (TORB, november – februari 22-23) kan je een uitgebreid artikel lezen over de ontwikkeling van het EDBI-model.
- De twee onderzoeksrapporten in het kader van dit project kan je hier lezen.
Urban Education 