Onderwijs in Brussel is… TAALBADEN in het basisonderwijs? (debat Raad VGC, oktober 2019)

Vorige vrijdag (25/10/2019) was er in de VGC-Raad een eerste interessante uitwisseling over taalbaden naar aanleiding van een interpellatie van raadslid Gilles Verstraeten (N-VA) aan minister Sven Gatz (Open VLD), collegelid bevoegd voor onderwijs en scholenbouw. De vraag van het raadslid vertrekt vanuit een bezorgdheid over de taalvaardigheid Nederlands van anderstalige leerlingen en het zoeken naar methodieken om de schooltaal te verwerven.

Minister Gatz startte zijn toelichting met het schetsen van het decretaal kader voor taalbaden. Taalbaden kunnen in ons onderwijs georganiseerd worden als onderdeel van een breder taaltraject voor twee doelgroepen:

1. Anderstalige nieuwkomers (zie omzendbrief BaO/2006/03, ‘onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers’). De minister stelt vast dat Brusselse scholen met veel anderstalige nieuwkomers een schooleigen taalbeleid ontwikkelen met al dan niet een vorm van taalbad. Dit taalbad wordt heel divers, op maat van de school en de betrokken leerlingen ingevuld.
2. Leerlingen die voor het eerst instromen in het Nederlandstalige lager onderwijs (zie omzendbrief BaO/2014/01, ‘Screening niveau onderwijstaal, taaltraject en taalbad in het gewoon lager onderwijs’). De minister benadrukt volgende elementen uit de omzendbrief:
   • autonomie van de school
   • taalbad als mogelijk onderdeel van een taaltraject
   • enkel voor kinderen die Nederlandsonkundig zijn
   • zo kort mogelijk (maximum 1 jaar)

In Brussel worden taalbaden enkel toegepast in 3 scholen voor de eerste doelgroep: anderstalige nieuwkomers. Voor alle andere leerlingen wordt taalondersteuning geïntegreerd in de taal- en zorgaanpak van de klas (“aangezien de leerlingen niet Nederlandsonkundig zijn en dus in staat zijn om de lessen in het Nederlands te volgen”).

De minister zoomt in op de vele ondersteuningsmogelijkheden die er zijn voor Brusselse scholen om taaltrajecten uit te bouwen en ervoor te zorgen dat anderstalige leerlingen maximaal de kans krijgen om de schooltaal Nederlands te verwerven.

Zonder de methodiek van taalbaden over boord te gooien, verwijst de minister tenslotte naar onderzoek om toch voorzichtig om te springen met de keuze voor taalbaden. Zo citeert hij oa onderzoek van de OESO, die als aanbeveling geeft dat “taalbadklassen niet altijd het juiste, en in elk geval niet het enige antwoord mogen zijn op deze uitdaging” (Rapport “Immigrant students at school – easing the journey towards integration”, OECD, 2015). Het is dus belangrijk om taalbaden als één mogelijk element te hanteren in een breder taaltraject. Als er al gekozen wordt voor taalbaden dat gebeurt dit best doordacht, op maat en zo kort mogelijk.

Persoonlijk wil ik nog het volgende aan het debat toevoegen: elke klas moet een taalbadklas zijn! Er zijn heel wat mogelijkheden om binnen de reguliere klas aandacht te hebben voor de verwerving van de schooltaal. Alle leerlingen zijn gebaat bij een taalrijke omgeving, waar zowel taalsterke als taalzwakkere leerlingen worden uitgedaagd.

Het kiezen voor een extra taalbad (buiten de reguliere klas) moet op zijn minst gebeuren vanuit krachtig taalbeleid én volgende vragen:

• Welke doelstellingen willen we behalen via een taalbadklas?
• Welke leerlingen zijn hierbij gebaat?
• Organiseren we taalbaden binnen of buiten de schooltijd?
• Kiezen we voor een voltijds of deeltijds taalbad?
• Welke leerinhouden komen aan bod in de taalbadklas?
• Wanneer kiezen we voor integratie in de reguliere klas?
• Over welke competenties moet de taalbadleerkracht beschikken?
• Wat zijn de kansen, maar ook de valkuilen van een taalbadklas?
• Hoe kunnen we financiële en/of organisatorische drempels aanpakken?
• …

Lees hier het volledig verslag van het taalbad-debat in de VGC-raad.