…met deze vraag startte het tweede publiek event van het Marnixplan Brussel, waar ik de inleiding mocht verzorgen:
“Is het realistisch de drietalige talenkennis Frans, Nederlands, Engels te promoten bij de vele Brusselaars die geen van deze talen als thuistaal hebben?”
En geef toe, iedere ouder droomt ervan om zonder al te veel inspanningen zijn kinderen drietalig op te voeden. Daar kan je toch alleen maar een voorstander van zijn. De ambitie is zeker interessant, maar wordt er voldoende rekening gehouden met de realiteit in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel? En vergeten we bij deze ouderdroom niet het kind, zijn mogelijkheden, interesses en welzijn…
Als ik kijk naar mijn 4 kinderen die opgroeien binnen een 3-talige gezinscontext, immersieonderwijs, een comfortabele sociaal-economische en taalstimulerende omgeving,… dan verloopt dit toch niet altijd even vlot. Ik heb ervaren dat het verkeerd is om hen alle 4 in hetzelfde taaltraject te willen duwen!
En de Brusselse realiteit is nog eens veel complexer dan mijn gezinnetje ! Neem als voorbeeld het lager onderwijs. Van de 16.000 kinderen spreekt slechts 9% met beide ouders Nederlands. De andere kinderen kunnen in ongeveer gelijke groepen van 30% ingedeeld worden: taalgemengd (met Nederlands), Franstalig of anderstalig. Meer dan de helft van deze kinderen heeft een niet Westerse culturele achtergrond…
Een complexe en diverse realiteit vereist een diverse aanpak. Er is niet zoiets als één model dat werkt in alle scholen en alle contexten. Als de doelstelling is ‘alle Brusselse leerlingen meertalig laten opgroeien’ dan zal er een combinatie nodig zijn van moedertaalondersteuning, krachtig taalvaardigheidsonderwijs Nederlands, vormen van vroeg en laat taalonderwijs, taalgericht vakonderwijs, CLIL, taalstimulering buiten de school(m)uren,… Dit is de uitdaging voor onze scholen: een flexibel en divers beleid ontwikkelen ifv meertalig opgroeien en opvoeden.
De moedertaal is de sleutel van dit verhaal!
De boodschap Frans, Nederlands, Engels voor alle Brusselaars geeft een lage status aan andere talen, een status die geen enkele taal verdient. In het project Mijn Taal hadden we ook gesprekken met ouders en één van die mama’s vertelde me in heel gebrekkig Frans: “Ik probeer Frans te spreken met mijn dochtertje, want mijn moedertaal is Berbers en dat is niet goed voor mijn kind.”.
Vaak onbewust worden andere moedertalen (dan Frans, Nederlands, Engels) negatief gewaardeerd, ook al weten we dat moedertaal een hefboom is voor de (taal)ontwikkeling van kinderen. Een rijke moedertaalontwikkeling is de onderbouw, de basis voor het leren van een tweede en een derde taal; positieve aandacht en respect voor moedertaal versterkt het welbevinden en de identiteitsontwikkeling van kinderen; in onderwijs kunnen moedertalen ingezet worden als hulpmiddel bij het leren (functioneel meertalig leren); …
Ja, ook ik ben voorstander van drietaligheid! Frans, Nederlands, Engels is zeker het goede antwoord voor sommige kinderen. Het juiste antwoord voor ALLE kinderen is echter: respecteren en investeren in de moedertaal, veel aandacht besteden aan de ontwikkeling van de schooltaal (Frans of Nederlands) en daarna andere talen toevoegen…
Urban Education 