LEREN centraal (leestip)

Steven Mannens, onderwijsadviseur bij Leren Vlaanderen, verkent in zijn boek LEREN centraal (Pelckmans, 2023) de verschillende bouwstenen van een LEER-krachtige omgeving. Het boek bestaat uit vier hoofdstukken: (1) wat is leren, (2) hoe kan dit leren versterkt worden (6 bouwstenen), (3) wie neemt hierbij welke rol op (schoolleiding, lerarenteam, leerlingen, ouders en externen) en (4) welke inzichten uit taalonderwijs zijn versterkende factoren voor een leerkrachtige omgeving.

Mannens definieert leren als “een actief proces waarbij leerlingen informatie verwerken tot kennis. De leerling maakt hierbij verbinding met wat hij of zij al weet. Informatie moet daarvoor gestructureerd en actief verwerkt worden. In het brein moeten dus best wel wat zaken gebeuren vooraleer we over kennis kunnen spreken. Kennis is verwerkte informatie. Die kennis bevindt zich bij voorkeur in het langetermijngeheugen, zodat die ook op latere tijdstippen ‘makkelijk’ raadpleegbaar is.” Om dit complexe proces mogelijk te maken, wordt het concept van formatief handelen naar voren geschoven als aanvulling op het didactisch handelen van de leerkracht.

Dit leren kan versterkt worden door 6 bouwstenen: effectieve instructie, differentiatie, effectieve feedback, peer- en zelfevaluatie, samenwerkend leren en leerstrategieën.

Om dit leren mogelijk te maken moet iedere betrokkene een actieve rol opnemen: de leerling is ‘geen consument, maar een LEER-actor’, de leerkracht is ‘de spilfiguur voor een LEER-krachtige omgeving’ vanuit een ‘samenwerkende professionaliteit’, leiddinggevenden hebben de opdracht om een ‘lerende organisatie’ mogelijk te maken, het bredere netwerk rond de school (waaronder de ouders) ‘helpt en steunt bij de diversiteit aan uitdagingen’ en doet dit vanuit ‘duurzame en gelijkwaardige partnerschapsrelaties’.

Tenslotte wordt nog even ingegaan op drie versterkende elementen van de krachtige leeromgeving: positief, veilig en rijk leerklimaat, betekenisvol leren en rijke ondersteuning en interactie.

Alle elementen in het boek worden uitgebreid geïllustreerd met voorbeelden uit de klas- en schoolpraktijk. LEREN centraal brengt de verschillende elementen van een leerkrachtige schoolomgeving samen in een helder model. De formatieve cyclus met de 10 principes van formatief handelen, vormen de kern van het model.