Meer dan 60% van de Brusselse kleuters is voldoende taalvaardig, voor de andere is er extra ondersteuning

In BRUZZ lezen we dat in Vlaanderen 85 procent van de kinderen in de derde kleuterklas voldoende taalvaardig is om straks te starten in de lagere school. Voor Brussel is dit meer dan 60%.  38 procent van de Brusselse kleuters heeft nood aan extra taalsteun waarvan 22 procent intensieve begeleiding (voor Vlaanderen is dit respectievelijk 11% en 4%, voor stad Antwerpen 27% en 8%).

Deze resultaten zijn geen nieuw gegeven, maar een realiteit die we al heel wat jaren vaststellen bij de afname van KOALA of andere taalvaardigheidstoetsen. Het is ook niet onlogisch dat in scholen met veel kinderen met een andere thuistaal de percentages van kinderen, die extra taalstimulering in de schooltaal nodig hebben, hoger liggen. 

Als we kijken naar het Brussels kleuteronderwijs, dan zien we dat 77% van de Brusselse leerlingen niet het Nederlands als thuistaal hebben.  Naast de schooltaal Nederlands ontwikkelen deze kinderen tegelijkertijd één of meerdere andere talen. Het Nederlands is vaak een taal die ze voor het eerst op school leren kennen.  Bij de afname van de KOALA hebben deze kinderen nog maar twee en half jaar onderwijs in het Nederlands achter de rug.

Bovendien weten we ook dat heel wat Brusselse kinderen opgroeien in armoede.  De kansarmoedeindex in Brussel is meer dan dubbel zo hoog dan in Vlaanderen. We weten uit onderzoek dat armoede vaak impact heeft op een goede en rijke taalontwikkeling.

Het Nederlands is quasi afwezig als omgevingstaal in Brussel.  Dit zorgt ervoor dat kinderen heel weinig met het Nederlands in contact komen buiten de schooluren en schoolmuren.

Het leerkrachtentekort en verloop blijft in Brussel heel hoog. Dit zorgt voor het ontbreken van klasleerkrachten, weinig ruimte voor zorg en extra ondersteuning, instroom van leraren met weinig ervaring en/of onvoldoende gekwalificeerd, stress en werkdruk bij de leraren die er wel nog zijn,…

Als we deze contextelementen koppelen aan inzichten uit de wetenschap, dan weten we wat ons te doen staat…

• Het leerkrachtentekort structureel wegwerken (zie ook Omgaan met het leerkrachtentekort);
• De meest competente en ervaren leerkrachten inzetten voor de meest uitdagende leerlingengroepen;
• Blijven inzetten op professionalisering en ondersteuning van kleuterleraren op het vlak van taalstimulering en taalonderwijs;
• Blijven inzetten op krachtig taalonderwijs Nederlands bij jonge kinderen op school met toepassing van effectieve didactiek voor meertalige kinderen (zie ook effectieve didactiek);
• Blijven inzetten op een rijke thuistaalontwikkeling, die cruciaal is bij succesvol meertalig opgroeien;
• Taalstimuleringskansen aanbieden in de vrije tijd (via oa sport en spel);
• Maatregelen nemen om kinderarmoede aan te pakken (zie ook: empathie met kinderen in armoede);
• Aandacht voor een goede taalontwikkeling en contact met het Nederlands in de voorschoolse periode;
• …

Er wordt al gewerkt op deze verschillende sporen (dankzij initiatieven vanuit zowel de VGC als de Vlaamse overheid), maar het kan zeker nog meer en beter. Een goede analyse van de resultaten van KOALA kan ons helpen om nog doelgerichter aan de slag te gaan. 

Lees ook dit blogbericht van Kris Van den Branden (ontwerper Koala-test) en zijn interview in BRUZZ: ‘Meertaligheid niet dé oorzaak van slechte taalvaardigheid kleuters’.

Enkele cijfers:

De eerste afname van KOALA was in 2021. Hieronder de resultaten voor Brussel:

• 23 – 24: 38% heeft nood hebben aan extra taalsteun waarvan 16% intensieve begeleiding
• 22 – 23: 25% heeft nood hebben aan extra taalsteun waarvan 8% intensieve begeleiding
• 21 – 22: 32% heeft nood hebben aan extra taalsteun waarvan 8% intensieve begeleiding

En dan de talige achtergrond van Brusselse kleuters (thuistaal niet-NL in het kleuteronderwijs):

• 22 – 23: 76.9%
• 21 – 22: 76.4%
• 20 – 21: 76.5%