Leiderschap in onderwijs (leestip)

Fullan actualiseerde zijn boek over directies om in te spelen op de veranderende wereld en de geëvolueerde rol van schoolleiders: The Principal 2.0: Three Keys to Maximizing Impact (2023). Succesvol leiderschap in onderwijs ligt volgens Fullan niet in ‘micromanagement’ (individueel sturen en coachen van leraren) of ‘autonoom ondernemerschap’ (school runnen als een bedrijf). Een schooldirecteur moet inzetten op een sterke interne schoolontwikkeling in interactie met de directe leefomgeving van de leerling (lokaal!). Hij moet aandacht hebben voor ‘de systemen rondom’, zonder zich te verliezen in alle externe vragen en verwachtingen die op een school afkomen (selectief).

Fullan beschrijft drie sleutels om hier aan te bouwen…

‘Spirit work’ gaat over échte en oprechte interesse, liefde en zorg voor (de ontplooiing van) leerlingen, leerkrachten en de lokale schoolgemeenschap in de complexe omstandigheden van onze grootstedelijke samenleving. Binnen ‘spirit work’ is er aandacht voor het samenspel welzijn en leren, wordt er gekozen voor diep leren, worden interne krachten en competenties maximaal aangesproken en ontwikkeld, wordt er ingezet op samenwerking en gezamenlijke verantwoordelijkheid,…
Om dit ‘spirit work’ te realiseren, moet een directeur vaardig zijn in ‘Contextual Literacy’: het verwerven van een diepgaande kennis en begrip van de omgeving, mensen en cultuur waarin het leidinggeven plaatvindt.
Bovendien moet een directeur zich bewust zijn dat hij met zijn school deel uitmaakt van grotere gehelen, die hij moet begrijpen, beïnvloeden en verbeteren (‘Systemness’).

Deze drie sleutels zijn verbonden door ‘Connected autonomy’: autonoom werken vanuit de lokale krachten en verbinden/samenwerken met systemen naast, boven of onder de school, daar waar nuttig en nodig.

Met andere woorden: goed onderwijs moet werken vanuit een sterk maatschappelijk onderwijsproject dat niet van bovenuit gestuurd wordt, maar zich bottom up ontwikkelt en gebruik maakt van de grotere gehelen waar het deel van uitmaakt. De vele sterke Brusselse directies en scholen die ik ken, passen perfect in dit plaatje. In 2021 schreef ik in een blogbericht het volgende: “Ik wil graag een pleidooi houden om onderwijs terug te geven aan de lokale schoolgemeenschap en om te vertrouwen en te geloven in directies, leerkrachten, ouders en leerlingen. En laat ons vanuit de overheid, onderwijskoepels, expertisecentra geen sturende, maar luisterende en ondersteunende houding aannemen. Dit betekent tegelijkertijd dat lokale schoolgemeenschappen geresponsabiliseerd moeten worden en daartoe de nodige tools, middelen en competenties in handen moeten krijgen om hun expertise, effectiviteit en professionalisering te versterken.” (lees hier).