Mindfulness op school, probleem van implementatie? (onderzoek)

Uit recent Vlaams onderzoek van Liesbeth Bogaert, Katleen Van der Gucht, Peter Kuppens, Merle Kock, Marieke J. Schreuder, Willem Kuyken en Filip Raes (*), blijkt dat er geen directe impact is van klassikale mindfulnesstraining op het mentaal welzijn van scholieren (sombere gevoelens, stress of angstklachten). Dit stemt overeen met ander internationaal onderzoek (oa Myriad). Eerder onderzoek toonde echter aan dat mindfulness buiten de klas wel een effectief hulpmiddel kan zijn voor jongeren, maar de implementatie op schoolniveau lijkt dan toch niet te lukken. De onderzoekers gingen daarom ook op zoek naar mogelijke oorzaken van het uitblijven van een positief effect van mindfulnesstraining op school. Ze zien elementen op micro-, meso- en macroniveau waar bij toekomstige projecten en onderzoeken rekening mee gehouden moet worden…

Een mogelijke factor op microniveau is de lage frequentie van het thuis oefenen (= integraal onderdeel en noodzakelijke voorwaarde bij mindfulnessprogramma’s). De onderzoekers pleiten dan ook om de aanpak meer af te stemmen op de noden en voorkeuren van adolescenten (én met hen hierover in overleg te gaan).

Op mesoniveau spelen klasklimaat en groepsdynamische processen een belangrijke rol. Tijdens mindfulnesstraining is het delen van persoonlijke gedachten en gevoelens met klasgenoten immers een kernelement. Dit vraagt niet alleen een veilig klasklimaat, maar kan ook sterk beïnvloed worden door onderlinge relaties.

Tenslotte zijn er ook factoren op macroniveau die te maken hebben met schoolorganisatie, tijd, werkdruk,…

Bovenstaande voorbeelden (op individueel-, klas- en schoolniveau) illustreren ‘de niet altijd zichtbare factoren die de implementatie en de effectiviteit van mindfulnesstraining kunnen bemoeilijken’. Het is dus zeker belangrijk om op zoek gaan naar alternatieve aanpakken die rekening houden met het samenspel van deze randvoorwaarden. Dit sluit ook aan bij eerdere blogberichten die ik hierover schreef: “Met yoga, meditatie en mindfulness op school aan de slag gaan, doe je niet zomaar. Het is het resultaat van een proces: Starten met yoga, meditatie en mindfulness op school? Het is hierbij belangrijk om Op maat van de leerling te werken.” Ook dit onderzoek van de University of Sydney komt tot dezelfde conclusie.

***

(*) Liesbeth Bogaert, Katleen Van der Gucht, Peter Kuppens, Merle Kock, Marieke J. Schreuder, Willem Kuyken, Filip Raes, The effect of universal school-based mindfulness on anhedonia and emotional distress and its underlying mechanisms: A cluster randomised controlled trial via experience sampling in secondary schools, Behaviour Research and Therapy, Volume 169, 2023, 104405, ISSN 0005-7967 – In het onderzoek op 11 Vlaamse scholen werd een 8-weken-mindfulnesstraining klassikaal aangeboden door erkende professionele mindfulnesstrainers met het oog op een verbetering van het mentaal welzijn van jongeren (15-18 jaar).