Bronnen voor goed taalonderwijs in een grootstedelijke en meertalige context

Het Onderwijscentrum Brussel beschrijft de uitdagingen op het vlak van taalonderwijs in Brussel als volgt:

“Voor heel wat Brusselse leerlingen is de onderwijstaal Nederlands niet dezelfde als hun moedertaal. Kwalitatief taalonderwijs Nederlands is cruciaal voor hun onderwijsloopbaan. Wat moeten leerkrachten weten over meertalig opgroeien, natuurlijke taalontwikkeling en de verwerving van een extra (onderwijs)taal? Hoe maken we werk van krachtig taalonderwijs?

Taalcompetente leerlingen kunnen kennis, vaardigheden en attitude geïntegreerd gebruiken om te communiceren in betekenisvolle situaties. Hoe realiseren we dit binnen lezen, schrijven, spreken en luisteren doorheen de hele dag? Welke oefenruimte bieden we op school en welke kansen zijn er buiten de school? Hoe zorgen we ervoor dat Nederlands geen struikelblok vormt in het leren van andere kennis en vaardigheden?

Hoe observeren en evalueren we de taalontwikkeling van de leerlingen en hoe stemmen we ons onderwijs hierop af? Welke toets- en screeningsinstrumenten kunnen ons hierbij helpen? Hoe realiseren we een taaltraject? Welke didactische sleutels zijn nodig?

Wat met anderstalige nieuwkomers? Wat bieden we deze leerlingen op korte en langere termijn? Hoe organiseren we ons om hen maximale kansen te bieden in hun leerloopbaan?

Hoe maken we werk van krachtig taalonderwijs Nederlands en van taalontwikkelend lesgeven in andere vakken? Op welke wijze kan het taalrepertoire van de leerling een hefboom zijn voor het leren?

Hoe komen we met het schoolteam tot een doordacht lokaal talenbeleid, afgestemd op de meertalige context van de leerlingen? Welke plaats krijgen Frans, Engels en andere talen hierin? Hoe gaan we om met de thuistalen in de klas en op school, in communicatie met de leerlingen en hun ouders?” (zie “Zeven ondersteuningsthema’s voor het schooljaar 22 – 23“)

In dit blogbericht vind je een selectie van boeken, websites en visieteksten die ondersteunend en inspirerend zijn voor taalonderwijs in een grootstedelijke en meertalige context. Deze basisbronnen verwijzen telkens ook verder door naar tal van interessante artikels, onderzoeken, meer specifieke informatie,…

Boeken

Taalbeleid basisonderwijs en secundair onderwijs (2010)

Hoe werk je aan taalbeleid in onderwijs? In deze boeken wordt alle belangrijke informatie over taalbeleid bij mekaar gebracht en geïllustreerd met talrijke voorbeelden uit de school- en klaspraktijk.

Volop Taal en Voluit Taal (2022)

Deze handboeken taaldidactiek voor het lager onderwijs en de eerste graad secundair onderwijs vertalen wetenschappelijke inzichten over hedendaags taalonderwijs naar didactische principes.

How languages are learned (ENG, 5th ed. 2021)

Een basiswerk met onder meer inzichten over de verschillende fases in de taalontwikkeling, (meertalige) taalverwerving, het gelijktijdig leren van verschillende talen, het omgaan met taalfouten.

How to teach an additional language? (ENG, 2022)

Het boek biedt een overzicht van de hedendaagse wetenschappelijke inzichten op het vlak van tweede- en vreemdetaalverwerving met twee grote luiken: de cognitieve en de motivationele/affectieve aspecten.

Websites

Brussel Vol Taal

De website Brussel Vol Taal kijkt met een Brusselse bril naar meertaligheid in het onderwijs.

Taalbeleid

Bij het “Handboek Taalbeleid in het basisonderwijs en in het secundair onderwijs”, hoort ook een website met aanvullende informatie.

Meertaligheid.be

De website meertaligheid.be verzamelt informatie en materialen over omgaan met meertaligheid. In de materialenbank zijn een 150-tal items opgenomen.

PRO-M

Het meertalig opvoeden van jonge kinderen is het centrale thema van de website Professionals Opleiden over vroege Meertaligheid.

Metrotaal – Mind the gap

Metrotaal is een online omgeving die het basisonderwijs wil inspireren en professionaliseren bij het werken aan positief omgaan met talendiversiteit.

En natuurlijk blijft de website van het Centrum voor Taal en Onderwijs ook een rijke inspiratiebron.

Visieteksten

Iedereen taalcompetent!

Deze visietekst van de Nederlandse Taalunie (2017) neemt je mee in de rol, de positie en de inhoud van het onderwijs Nederlands in de 21ste eeuw. De tekst Omgaan met Meertaligheid (2019) biedt heel wat antwoorden op diverse vragen van beleid, onderwijsprofessionals en ouders.

Groeien in Taalbeleid

De Brusselse onderwijspartners omschrijven taalbeleid als een plan van aanpak bij taalonderwijs in een diverse en meertalige omgeving (10 punten, 2013).

Netgebonden teksten/bronnen